Dit jaar is het vierhonderd jaar geleden dat Batavia (en daarmee ook Jakarta) defintief op de kaart werd gezet. Een historische gebeurtenis waar veel over gedebatteerd zou kunnen worden. Over de aanleiding en de omstandigheden waaronder dat gebeurde. Over de gevolgen voor de internationale handel, monopolisme, kolonialisme en het uiteindelijke ontstaan van de Republiek Indonesië.
Maar feit is wel dat 1619 een markant moment was in de geschiedenis van Indonesië. Een moment waar driehonderd jaar naar dato (in 1919) ook bij werd stilgestaan door de uitgave van een driedelige serie over 'Oud Batavia' door het toenmalige Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen. De eerste editie werd uitgebracht in 1922, de tweede aangepaste editie in 1935.
De eerste editie uit 1922 in drie delen is opnieuw gescand (inclusief OCR-tekstherkenning) en volledig digitaal zichtbaar en doorzoekbaar gemaakt door The Corts Foundation en hier op deze website gepubliceerd. Elk deel is afzonderlijk in PDF-formaat online te zien en vrij beschikbaar als download.
DEEL 1 (1922, 567 pagina's) - [Open online viewer] [PDF - 14mb]
DEEL 2 (1922, 415 pagina's) - [Open online viewer] [PDF - 11mb]
DEEL 3 (1923, 348 pagina's) - [Open online viewer] [PDF - 41mb]
Voorbeeld van de online viewer:
De tekst van de inleiding van deze drie delen (hieronder integraal opgenomen) maakt duidelijk waarom deze uitgave destijds is gemaakt:
In April 1917 vatte de Directie van het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen het voornemen op om door de uitgave van een Gedenkboek van hare warme belangstelling voor het naderende feest ter viering van het driehonderdjarig bestaan van de stad Batavia te doen blijken. Zij wendde zich tot haar Eerelid, den Landsarchivaris Dr. de Haan, en was zoo gelukkig dezen bereid te vinden de samenstelling van dat werk op zich te nemen. Het zou - zoo was oorspronkelijk het plan — het karakter dragen van een Jubileumsuitgave en niet meer bevatten dan een beknopte populaire verhandeling over de oude vestiging, geïllustreerd met de noodige van bijschriften voorziene platen. De omstandigheden hebben echter anders gewild. Nadat al spoedig gebleken was, dat ten gevolge van den oorlogstoestand de verschijning van het werk vóór den jubileumsdatum, 30 Mei 1919, tot de onmogelijkheden behoorde en dus de uitgave van het oorspronkelijk bedoelde Gedenkboek Batavia 1619-1919 moest worden opgegeven, werd aan Dr. de Haan de volle vrijheid gelaten om den aard, den omvang en het tijdstip van verschijning van zijn werk zelf te bepalen. Aldus zag de auteur zich de gelegenheid geopend om de overvloedige bescheiden over oud-Batavia, welke zijne omvangrijke bronnenstudiën en zijne naspeuringen in de benedenstad zelve in den loop van vele jaren aan het licht gebracht hadden, volledig tot hun recht te laten komen.
Het uitstel van de uitgave van het Gedenkboek tot drie jaren post festum behoeft dus in geenen deele betreurd te worden. Immers door de wijze, waarop thans de auteur zijn stof kon behandelen, is het „Gedenkboek ” verre uitgegroeid boven de beteekenis van een gelegenheidsgeschrift; het is geworden een standaardwerk, waarin Oud-Batavia eens en voor goed in woord en beeld is vastgelegd. Bij de aanbieding hiervan aan het publiek is het der Directie een behoefte haar Eerelid oprechten dank te betuigen voor de boven alle lof verheven wijze, waarop hij zich van zijne zware taak gekweten heeft. Moge zijn werk hem de voldoening schenken, dat belangstelling voor de roemrijke geschiedenis van Batavia in wijden kring wordt opgewekt. Gaarne geeft de Directie uitdrukking aan haar erkentelijkheid jegens de Regeering, die den auteur toestond zijn ambtstijd mede aan de samenstelling van het werk te besteden; den Oudheidkundigen Dienst, wiens fotograaf, de heer J. J. de Vink de meeste foto’s van het platenalbum vervaardigde, en de Heeren Dr. J. W. Yzerman, H. D. H. Bosboom en B. Hoetink, die bij het verzamelen van gegevens in Holland bereidwillig hulp verleenden. De Directie van het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen.
Oud Batavia GEDENKBOEK
uitgegeven door het Bataviaasch Genootschap van Kunsten en Wetenschappen naar aanleiding van het driehonderdjarig bestaan der stad in 1919.
G. KOLFF & Co. - BATAVIA - 1922.
Een drietal voorbeelden van afbeeldingen uit het derde boek van de serie 'Oud Batavia'.
.
1. Huis van Reinier de Klerk op Molenvliet West [Open viewer >>]
2. Gouden hangpenning door de dankbare Chineezen van Batavia vereerd aan den afgetreden G.G. Jacques Specx [Open viewer >>]
3. Origineële emancipatiebrief verleend den 12 October 1712 [Open viewer >>]
Andere bronnen en verwijzingen naar de geschiedenis van Batavia en Jakarta:
[Wikipedia] [Nationaal Archief] [Atlas Mutual Heritage]
